به گزارش خبرواژه، اظهارنظرهای بیضابطه برخی چهرههای مشهور و ورود غیرتخصصی آنان به موضوعات اجتماعی، علمی و حتی امنیتی، طی سالهای اخیر به یکی از چالشهای جدی فضای رسانهای و اجتماعی ایران تبدیل شده است؛ چالشی که بسیاری از کارشناسان آن را نتیجه نبود آموزش رسانهای و فقدان مسئولیتپذیری در میان برخی سلبریتیها میدانند.
ظرفیتهای بزرگ و تهدیدهای جدی سلبریتیها
سلبریتیها به دلیل شهرت، نفوذ اجتماعی و ارتباط گسترده با افکار عمومی، ظرفیت کمنظیری برای ایجاد امید، تقویت سرمایه اجتماعی، الگوسازی و حتی کمکرسانی در شرایط بحرانی دارند. اما همین توان تأثیرگذاری میتواند در صورت نبود تقوای حرفهای و بیتوجهی به مسئولیت اجتماعی، به تهدیدی جدی برای امنیت روانی و اجتماعی تبدیل شود.
رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه با اشاره به همین موضوع تصریح کرد: «بسیاری از سلبریتیها امروز یک حرف میزنند و فردا ۱۸۰ درجه عوضش میکنند؛ همین تناقضگوییها جامعه را به تنش و بحران کشانده و حتی ناخواسته در زمین دشمن بازی میکنند.»
ورود غیرتخصصی به موضوعات حساس
در سالهای اخیر، اظهار نظر برخی چهرههای مشهور درباره مسائلی مانند محیط زیست، حقوق زنان، سیاست، اقتصاد یا حتی پزشکی، بدون برخورداری از دانش لازم، بارها باعث ایجاد موجهای احساسی و انتشار اطلاعات نادرست شده است. همین رفتارها ضرورت «ساماندهی و قانونمند شدن فعالیت رسانهای سلبریتیها» را پررنگتر کرده است.
در گفتوگویی که با اکبر نصراللهی، دکترای مدیریت رسانه، انجام شده، وی درباره ریشه این پدیده توضیح داد و گفت: «سلبریتیها ظرفیت قابل توجهی هستند که کشور حتماً به آن نیاز دارد… اگر این افراد از ظرفیتهای مثبت خود استفاده نکنند و بدون تقوای حرفهای و مسئولیت اجتماعی فعالیت کنند، تمام ظرفیتهای ذکرشده میتواند به ضد خودش تبدیل شود.»
توهم دانایی؛ از ژست روشنفکری تا بحرانسازی
یکی از آسیبهای اصلی کنشگری بیضابطه در میان برخی چهرههای مشهور، «توهم دانایی» است. این توهم باعث میشود آنان خود را محق بدانند که درباره هر مسئلهای ـ از آبوهوا و محیط زیست تا قوانین حقوقی و سیاستهای کلان ـ اظهار نظر کنند، در حالی که بسیاری از این موضوعات خارج از حوزه تخصص آنان است.
نصراللهی با اشاره به این مسئله بیان کرد که ضعف سواد رسانهای مردم نیز در تقویت این چرخه نقش دارد؛ زیرا «افکار عمومی به دلیل سواد رسانهای ناکافی، تصور میکند چون این افراد مشهور هستند، در همه زمینهها نیز حق اظهار نظر دارند.»
به گفته او، این ترکیب از شهرت بدون تخصص و استقبال غیرمنطقی مردم، منجر به شکلگیری چالشهایی چون «خودبرتربینی»، «توهم دانایی» و «محور دانستن خود در همه مسائل» شده است؛ چالشهایی که میتواند جامعه را از مسیر واقعبینی دور کرده و آن را گرفتار موجهای احساسی و انتظارات غیرواقعی کند.
لزوم آموزش و قانونمند شدن فعالیت سلبریتیها
کارشناسان معتقدند که برای بهرهگیری از ظرفیتهای مثبت سلبریتیها و جلوگیری از آسیبهای احتمالی، باید ارتباط میان نهادهای رسمی و چهرههای مشهور ساماندهی شود. این موضوع شامل آموزش مهارتهای رسانهای، تعیین چارچوبهای حرفهای و ایجاد سازوکارهای نظارتی متناسب با نقش اثرگذار آنان است.
در نهایت، با توجه به نقش تعیینکننده این افراد در شکلدهی افکار عمومی، قانونمند شدن حضور آنان در عرصه رسانه میتواند راهحلی مؤثر برای کاهش تنشهای اجتماعی و جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست باشد.
پیشنهاد مطالعه بیشتر
برای پیگیری آخرین تحلیلها و گزارشهای رسانهای، از خبرواژه بازدید کنید.
