روز یازدهم اکتبر هر سال به عنوان روز جهانی دختر از سوی سازمان ملل متحد تعیین شده است تا توجه جهانی را به چالش‌ها، حقوق و فرصت‌های دختران جلب کند. به گزارش خبرواژه، این مناسبت بین‌المللی نمادی از امید، مقاومت و صدای دخترانی است که در کشورهای مختلف، به ویژه ایران، علیه نابرابری جنسیتی و اجبار به حجاب ایستاده‌اند.
در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۱، مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب قطعنامه ۶۶/۱۷۰، روز ۱۱ اکتبر را به عنوان روز دختر برگزید تا حقوق دختران و چالش‌های ویژه‌شان را در سطح جهانی برجسته سازد. این روز همچنین نمادی از نقش برجسته دختران و زنان جوان در سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و مشارکت اجتماعی به عنوان یک قشر متمایز است.
در ایران، دختران و زنان طی دهه‌ها تحت فشار قوانین حجاب اجباری قرار گرفته‌اند. یکی از بارزترین اعتراض‌ها به این قانون، جنبش «دختران انقلاب» است که از سال ۲۰۱۷ آغاز شد، زمانی که زنی به نام ویدا موحد (دختر انقلاب خیابان) در تهران روی یک جعبه برق ایستاد و روسری خود را به میله‌ای آویخت و دعوت به اعتراض کرد.
از آن زمان، اعتراضات مکرر در سطح اجتماعی و در شبکه‌های مجازی شکل گرفته است.
در نوامبر ۲۰۲۴، دختری به نام آهو دریایی در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، زمانی که نیروهای بسیج بخشی از لباسش را پاره کردند، بخشی از لباسش را در اعتراض از تن خود برداشت و در محوطه نشسته و اعتراض کرد. او سپس توسط نیروهای امنیتی بازداشت و مدتی در بیمارستان روانی تحت بازداشت قرار گرفت، اما پس از فشارهای داخلی و بین‌المللی در تاریخ ۱۹ نوامبر آزاد شد. این رویداد به نمادی از مقاومت دانشجویان زن در برابر اجبار تبدیل شد.
در دسامبر ۲۰۲۴، مجلس ایران قانون جدیدی به نام «قانون حمایت از خانواده با ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» را تصویب کرد که از ۱۳ دسامبر اجرا شد و مجازات شدیدتری برای معترضان به حجاب اجباری در نظر گرفت. منتقدان بین‌المللی هشدار داده‌اند که این قانون می‌تواند به اعمال مجازات‌های شدیدتر و افزایش سرکوب گرداند.
همچنین، طبق گزارش کمیسیونی وابسته به سازمان ملل، ایران در سال ۲۰۲۵ استفاده از سامانه‌های نظارتی الکترونیکی، دوربین‌های تشخیص چهره، پهپادها و اپلیکیشن‌های مردمی را برای گزارش زنان بدون پوشش افزایش داده است. این اقدامات بخشی از طرح موسوم به «نور» دانسته شده‌اند که به منظور اجرای دقیق‌تر قانون حجاب وضع شده‌اند.
در سراسر جهان، دختران با محدودیت‌هایی در دسترسی به آموزش، فناوری، سلامت و مشارکت سیاسی مواجه‌اند. امسال، موضوع «چشم‌انداز دختران برای آینده» (Girls’ Vision for the Future) به عنوان شعار اصلی روز جهانی دختر انتخاب شده است.
آنها نه تنها خواهان فرصت برابر در رشته‌های علمی، فناوری، مهندسی و ریاضی هستند، بلکه به شکل فزاینده‌ای در سیاست‌گذاری، محیط زیست و فضاهای اجتماعی نقش‌آفرینی می‌کنند. در ایران نیز، در سال‌های اخیر، دختران و زنان جوان تبدیل به صدای اعتراض علیه محدودیت‌ها شده‌اند و بسیاری در دانشگاه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و خیابان‌ها به بیان خواسته‌ها و مطالبه عدالت پرداخته‌اند.
چالش‌ها و گام‌های پیش‌رو
- نگرش فرهنگی محافظه‌کارانه: بسیاری از محدودیت‌ها فراتر از قوانین است و ریشه در باورهای عمیق اجتماعی دارد.
- مجازات قضایی و سرکوب: فشار بر معترضان ممکن است آنها را به بازداشت، محرومیت از تحصیل یا اعترافات اجباری بکشاند.
- ضرورت پشتیبانی بین‌المللی: سازمان‌های حقوق بشری خواستار رسیدگی به موارد نقض حقوق دختران و لغو قوانین تبعیض‌آمیز هستند.
- افزایش ظرفیت مشارکت دختران: فراهم کردن بسترهای آموزشی، فناوری و فرصت‌های رهبری برای دختران در همه کشورها.
در این روز، پیام روشن است: دختران شایسته زندگیِ آزاد، آموزش برابر، و تصمیم‌گیری در سرنوشت خود هستند. مقاومت دختران ایران در طول سال‌ها نشان داده که آزادگی و حق انتخاب نمی‌تواند با فشار و حدیث چه بسا محو شود.
برای آگاهی افزون‌تر و گزارش‌های روزانه درباره وضعیت حقوق زنان و دختران در ایران، به وب‌سایت ما سر بزنید.
اگر به حقوق دختران اهمیت می‌دهید، این مطلب را به اشتراک بگذارید، صدای آنها باشید و از سازمان‌های مدافع حقوق زنان حمایت کنید.
