استان هرمزگان، واقع در جنوب ایران و در کنار خلیج فارس، با فرهنگ غنی و تاریخ کهن، یکی از مراکز مهم صنایع دستی کشور به‌شمار می‌رود. تنوع اقلیمی، دسترسی به منابع طبیعی و تأثیرات فرهنگی از کشورهای همسایه، موجب شکل‌گیری هنرهای دستی منحصربه‌فردی در این منطقه شده است. در این مقاله، به معرفی برجسته‌ترین صنایع دستی هرمزگان می‌پردازیم.
حصیربافی: هنر با برگ‌های نخل
حصیربافی یکی از رایج‌ترین صنایع دستی هرمزگان است که با استفاده از برگ‌های درخت خرما (پیش) انجام می‌شود. محصولات حصیری شامل سبد، زیرانداز، بادبزن، کلاه و جارو هستند که در روستاهایی مانند میناب، بشاگرد و بندرلنگه تولید می‌شوند.
خرسک‌بافی: فرشی با پرزهای بلند
خرسک نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت است که با پشم طبیعی و رنگ‌های گیاهی بافته می‌شود. این فرش‌ها در گذشته به‌عنوان روانداز استفاده می‌شدند و امروزه به‌عنوان پادری کاربرد دارند. منطقه درتوجان از مراکز اصلی تولید خرسک در هرمزگان است.
سواس‌بافی: پاپوشی از الیاف خرما
سواس نوعی پاپوش سنتی است که با الیاف خرما بافته می‌شود و در مناطق بشاگرد و فین رایج است. این پاپوش دارای یک کفی و بندهایی است که از میان انگشتان پا عبور می‌کنند و در نوع زنانه و مردانه تفاوت‌هایی دارد.
سوزن‌دوزی: تزئین لباس با نخ‌های رنگی
سوزن‌دوزی یکی از هنرهای دستی معروف بشاگرد است که با استفاده از کوک‌های بخیه‌ای رنگی بر روی پارچه‌های لباس انجام می‌شود. این هنر به‌ویژه در تزئین لباس‌های محلی زنان کاربرد دارد و طرح‌های زیبایی را به نمایش می‌گذارد.
شیریکی‌پیچ: ترکیبی از قالی و گلیم
شیریکی‌پیچ نوعی بافت است که از نظر فنی بین قالی و گلیم قرار دارد. این بافت با استفاده از پشم و نخ‌های پشمی یا ابریشمی انجام می‌شود و نقش‌های متنوعی دارد که بازتابی از اندیشه و احساسات بافنده است.
خوس‌دوزی: درخشش نخ‌های نقره‌ای
خوس‌دوزی هنری است که با استفاده از نخ‌های نقره‌ای یا طلایی بر روی پارچه‌های مخمل یا تور انجام می‌شود. این هنر در تزئین روسری، پرده، لباس‌های محلی، روتختی و رومیزی کاربرد دارد و طرح‌هایی مانند ستاره‌های شش‌پر و هشت‌پر را به نمایش می‌گذارد.
چادرشب‌بافی: رواندازی برای شب‌های گرم
چادرشب‌بافی یکی از صنایع دستی اصیل هرمزگان است که در گذشته با استفاده از پشم گوسفند، پنبه و کرک شتر بافته می‌شد و امروزه با الیاف مصنوعی تولید می‌شود. این بافت به‌عنوان روانداز در شب‌های گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برقع: نقابی سنتی برای زنان
برقع یا برکه، نقابی است که زنان هرمزگان، کرانه‌های دریای عمان و جزایر خلیج فارس بر صورت خود می‌زنند. این نقاب‌ها در رنگ‌های مختلفی مانند سبز، قرمز و مشکی وجود دارند و به‌عنوان نمادی از هویت فرهنگی زنان منطقه محسوب می‌شوند.
قالی‌بافی: هنر عشایر افشاری و رائینی
قالی‌بافی در میان عشایر افشاری و رائینی هرمزگان رونق زیادی دارد. پشم مورد نیاز از منطقه سیرجان تهیه و توسط هنرمندان رنگرزی و ریسندگی می‌شود. نقش‌های رایج در قالی‌های هرمزگان شامل بوته شاهی، شکارگاه، سماوری و ماه و ستاره‌ای است.
سفالگری: هنر دست مینابی‌ها
سفالگری در میناب رواج دارد و محصولات آن شامل کوزه آب (جهله)، گلدان، قلیان، اسفندسوز و گشته‌سوز می‌باشد. این ظروف سفالی بیشتر توسط ساکنان نواحی روستایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
صنایع دستی دریایی: استفاده از صدف‌ها
صنایع دستی دریایی شامل محصولات صدفی مانند مجسمه، تابلو نقش برجسته، آویز، پرده و زیورآلات است که بیشتر کاربرد تزئینی دارند و در بازارهای محلی هرمزگان به فروش می‌رسند.
لنج‌سازی: هنر ساخت قایق‌های چوبی
لنج‌سازی یکی از صنایع دستی مهم هرمزگان است که در بنادر لافت، گوران، پل، کنگ و جاسک انجام می‌شود. این قایق‌های چوبی برای حمل‌ونقل مسافر و بار، سفرهای دریایی، تجارت، ماهیگیری و صید مروارید استفاده می‌شوند.
