پارک ملی سیاه کوه از بکرترین پارک‌های ملی کشور و از جاهای دیدنی اردکان به شمار می‌رود که با وجود ده‌ها گونه نادر جانوری و گیاهی، از ناشناخته‌ترین مناطق حفاظت‌شده دنیا است. این منطقه به‌عنوان تنها پارک ملی استان یزد و بکرترین پارک ملی کشور محسوب می‌شود. از مهم‌ترین گونه‌های جانوری سیاه کوه می‌توان به یوزپلنگ آسیایی، آهو، جبیر، کاراکال، شاه روباه، شغال، گرگ، کفتار، تشی، بالابان، دلیجه، عقاب طلایی، کبک تیهو، هوبره و… اشاره کرد. ضمن اینکه گونه‌های گیاهی متنوعی همچون گز، تاغ، بنه، بادام کوهی، گون، درمنه، قیچ، اسکنبیل، پرند، آویشن شیرازی و… در پارک ملی وجود دارند.
آشنایی با پارک بکر سیاه کوه
پارک ملی سیاه کوه با مساحت ۸۰,۷۸۶ هکتار در کنار منطقه ۱۲۴,۹۹۶ هکتاری حفاظت‌شده سیاه کوه قرار دارد. در مهر سال ۱۳۸۰ هجری شمسی منطقه‌ای به وسعت ۲۰۰ هزار هکتار به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی شد و پس از آن با توجه به ویژگی‌های شاخص بخش‌های غربی منطقه حفاظت‌شده سیاه کوه و قابلیت‌های حفاظتی آن، پیگیری‌های لازم از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد انجام شد و ۸۰ هزار هکتار از اراضی غربی منطقه حفاظت‌شده سیاه کوه در سال ۱۳۸۶ هجری شمسی به پارک ملی ارتقا یافت.
جالب است بدانید که اولین گزارش جهت ثبت سیاه کوه به‌عنوان منطقه ممنوعه از سال ۱۳۷۷ هجری شمسی توسط دکتر اقبالی و تعدادی از حافظان محیط زیست به سازمان محیط زیست ارائه شد.
پارک ملی سیاه کوه در استان یزد یکی از ۳۰ پارک ملی کشور است که گونه‌های نادر و در حال انقراضی را در دل خود جای داده است. این پارک بخشی از تشکیلات فلات مرکزی ایران است و سازندهای سنگ‌شناسی این پارک از نظر سن، تمامی دوران‌های زمین‌شناسی را در بر می‌گیرند. از قدیمی‌ترین تشکیلات منطقه می‌توان به تشکیلات پرکامبرین اشاره کرد و در مقابل جوان‌ترین تشکیلات این عرصه، رسوبات کواترنری هستند.
بلامعارض بودن، عاری از تعارضات انسانی و نبود توسعه شهری و روستایی و آبادی تا فاصله ۵۰ کیلومتری، این منطقه را از نظر حفظ، نگهداری و احیای جمعیت گونه‌های حیات‌وحش ممتاز ساخته است. به‌عبارتی، ارتفاعات سیاه کوه در کنار سایر ناهمواری‌های تپه‌ماهوری، از مطلوب‌ترین زیستگاه‌های حیات‌وحش علف‌خوار کشور محسوب می‌شود و جمعیت مناسبی از گونه‌های ارزشمند نظیر کل، بز، قوچ و میش را در خود جای داده است. ارتفاعات منطقه به‌صورت تقریبا پیوسته در امتداد محور طولی منطقه گسترده شده‌اند؛ اما مرتفع‌ترین بخش عرصه با عنوان قله کافرکوه در نیمه جنوبی منطقه قرار دارد.
بخش‌های دشتی پارک ملی سیاه کوه غالبا در مجاورت ارتفاعات موجود و در حاشیه شرقی و غربی منطقه واقع شده‌اند و علاوه بر آن، در فواصل موجود بین ارتفاعات نیز دشت‌های کوچکی با ضخامت کم‌خاک مشاهده می‌شود.
این منطقه از نظر تراکم پوشش گیاهی شرایط مطلوبی برای زیست جانوران حاشیه کویر دارد. ضمن اینکه به‌علت بعد مسافت تا مکان‌های مسکونی و فقدان تعدد راه‌های ارتباطی، از دستبرد شکارچیان و اشکال مختلف توسعه مصون مانده و دستیابی به اهداف حفاظتی و اجرای برنامه‌های مدیریتی آسان‌تر شده است.
پارک ملی سیاه کوه نیز همانند پناهگاه نایبندان و منطقه حفاظت‌شده کالمند بهادران از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است که می‌توان از آن در بخش گردشگری به بهترین نحو استفاده کرد.
گونه های تماشایی جانوری و گیاهی
به‌طور کلی در پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه ۱۹ گونه پستاندار شناسایی شده است که از این تعداد هشت گونه به عنوان اولویت‌های حفاظتی مطرح شده‌اند، اما در بین آنها یوزپلنگ، کاراکال و شاه روباه اهمیت بیشتری دارند.
پستانداران: پستانداران پارک ملی و منطقه حفاظت شده سیاه کوه عبارتند از: کل و بز، قوچ و میش، جبیر، گرگ، شغال، روباه معمولی، شاه روباه، پلنگ، یوزپلنگ آسیایی، کاراکال، کفتار، خرگوش، تشی، خارپشت ایرانی، هامستر خاکستری، موش خانگی، دوپای کوچک، پامسواکی بزرگ و روباه شنی.
زیستگاه کل و بز در ارتفاعات سیاه کوه و زیستگاه قوچ و میش در ارتفاعات و دامنه‌های قاسم وزیر و یارعلی از شرایط مطلوبی خوبی برخوردار هستند.
جبیر از دیگر گونه‌های برجسته پارک ملی سیاه کوه به شمار می رود که دامنه انتشار این گونه در عرصه‌های دشتی شرق پارک ملی و امتداد آن در منطقه حفاظت شده سیاه کوه گسترده شده و جمعیت آن روند روبه رشدی به خود گرفته است.
پرندگان: ۳۴ گونه پرنده در سیاه کوه شناسایی شده که ۱۱ گونه واجد ارزش های حفاظتی است که در میان آنها عقاب شاهی، بالابان، شاهین، بحری و هوبره بر اساس قوانین کشور در معرض خطر انقراض قرار دارند و از اهمیت بالایی برخوردار هستند. سایر پرندگان این منطقه شامل سارگپه پا بلند، زاغ بور، باقرقره شکم سیاه، باقرقره گندمی، چکاوک بیابانی، تیهو، کبک، زنبور خوار معمولی و انواعی از گنجشک سانان می باشد.
هوبره از پرندگان مهاجری است که در دشت‌های اطراف سیاه کوه، یارعلی و قاسم وزیر در زمستان دیده می شود و پرندگان مهاجری از راسته شاهین سانان و پرندگان کنار آبزی نیز در منطقه دیده شده‌اند.
خزندگان: بزمجه بیابانی، سوسمار خاردم ایرانی، آگامای سروزغی خاکستری، آگامای چابک، مار شاخدار، شترمار شیرازی، لاک پشت مهمیزدار و جکوی دم پخ کایزرلینگ از جمله خزندگان شناسایی شده در پارک ملی سیاه کوه محسوب می شوند.
تاکنون ۴۷ گونه گیاهی در پارک ملی سیاه کوه شناسایی شده است که چهار گونه شامل کلاه میرحسن دم عقربی، شور یزدی، آویشن شیرازی و گل زوفا دارای ارزش حفاظتی است و دو گونه نیز از نظر ارزش‌های اکولوژیک حائز اهمیت می باشد.
رویشگاه های طبیعی منطقه شامل انواعی از تیپ های گیاهی است که از آن جمله می توان به تیپ درمنه قیچ، تیپ قیچ، تیپ پرند، تیپ رمس، تیپ رمس قیچ، تیپ جفنه درمنه، تیپ گز، تیپ تاغ، تیپ کسیدان و تیپ بادام کوهی اشاره کرد.
