زمستان هر سال با افزایش موارد سرماخوردگی، آنفلوآنزا و عفونت‌های تنفسی همراه است؛ اما آیا واقعاً سرما علت اصلی است؟ «به گزارش خبرواژه» جدیدترین تحقیقات علمی نشان می‌دهد آنچه داخل بینی ما رخ می‌دهد ممکن است کلید پاسخ باشد.
🔍 کاهش دمای بینی؛ آغاز ضعف سیستم دفاعی
مطالعات اخیراً نشان داده‌اند که وقتی دمای داخل بینی تنها **۵ درجه سانتی‌گراد** کاهش یابد، عملکرد برخی مکانیسم‌های ایمنی موضعی به میزان قابل توجهی افت می‌کند. کاهش دمای مخاط بینی باعث می‌شود تولید وزیکول‌های خارج‌سلولی (EVs) که نقش «طعمه» برای گیر انداختن ویروس‌ها دارند، به شدت کاهش یابد. در شرایط طبیعی، این وزیکول‌ها به ویروس‌ها می‌چسبند و مانع ورود آن‌ها به سلول‌ها می‌شوند؛ اما زمانی که دما پایین می‌آید، این مکانیسم آسیب‌پذیر می‌شود.
منبع این یافته‌ها را یورونیوز منتشر کرده است.
چگونه این پدیده با افزایش ابتلا به بیماری‌ها ارتباط دارد؟
در هوای سرد، علاوه بر تأثیر روی دمای بینی، چند عامل دیگر هم در افزایش خطر ابتلا به عفونت تنفسی دخیل‌اند:
- وجود ویروس‌ها در طول سال — ویروس‌هایی مانند راینوویروس همیشه حضور دارند، اما در شرایط مساعد‌تر (دمای پایین و خشک) تکثیرشان راحت‌تر است.
- هوای خشک در داخل ساختمان‌ها — زمستان معمولاً با کاهش رطوبت داخلی همراه است که شرایط انتشار و سرایت ویروس‌ها را تسهیل می‌کند.
- افزایش حضور در فضاهای بسته — در فصول سرد، مردم بیشتر در محیط‌های داخلی و بسته می‌مانند که تهویه ضعیف می‌تواند ویروس‌ها را واسطه انتقال کند.
- کاهش ویتامین D — مواجهه کمتر با نور خورشید ممکن است سطح ویتامین D را کاهش دهد و در نتیجه توان ایمنی عمومی بدن را پایین بیاورد.
✅ راهکارهای پیشگیری مؤثر در زمستان
برای کاهش ریسک ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت‌های تنفسی در فصل زمستان، می‌توانید چند استراتژی عملی را به کار بگیرید:
- استفاده از ماسک — این کار به‌دو دلیل مفید است: هم تعداد ویروس‌هایی که وارد بینی می‌شوند را کاهش می‌دهد، هم باعث حفظ گرمای هوای تنفسی می‌شود و مانع افت شدید دمای مخاط می‌گردد.
- افزایش رطوبت محیط — استفاده از دستگاه مرطوب‌کننده در خانه و دفتر، نگه‌داشتن رطوبت نسبی بین ۴۰ تا ۶۰٪ کمک بزرگی است.
- تقویت سیستم ایمنی — تغذیه سالم، ورزش منظم، خواب کافی و در صورت لزوم مکمل ویتامین D می‌تواند مقاومت بدن را افزایش دهد.
- خودداری از حضور در مکان‌های پرجمعیت بدون تهویه — به خصوص زمانی که یکی از اعضا مبتلا به سرماخوردگی است.
جمع‌بندی و توصیه پایانی
در نهایت، باید گفت که خودِ سرما ایجاد بیماری نمی‌کند؛ بلکه ترکیبی از کاهش دمای مخاط بینی، ضعف عملکرد مکانیسم‌های ایمنی موضعی، خشکی هوا و افزایش فرصت سرایت ویروس‌هاست که خطر ابتلا را بالا می‌برد. مطالعه‌ها نشان می‌دهند که افت دمای تنها چند درجه می‌تواند عملکرد دفاعی بینی را تا نیمی کاهش دهد — دقیقاً همان نقطه‌ای که ویروس‌ها می‌توانند بهتر تکثیر شوند.
برای محافظت بهتر در زمستان، ماسک زدن، نگه‌داشتن دما و رطوبت داخل فضای بینی و محیط اطراف، تقویت عمومی سیستم ایمنی و پرهیز از تجمعات بسته توصیه می‌شود. اگر علائمی مانند آبریزش مزمن بینی، تب بلند یا سرفه‌های شدید دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
برای مطالعه بیشتر در زمینه سلامت تنفسی و توصیه‌های فصلی، به خبرواژه سر بزنید.
