به گزارش خبرواژه، بسیاری از افراد هوسهای غذایی آخر شب، بهویژه میل به شیرینی و خوراکیهای پرکالری را نشانه ضعف اراده میدانند، در حالی که پژوهشهای علمی نشان میدهد این رفتار بیش از آنکه به اراده فرد مربوط باشد، ریشه در سازوکارهای طبیعی بدن، عملکرد مغز و الگوی خواب دارد.
چرا شبها میل به شیرینی و شکلات بیشتر میشود؟
به گفته «سوراب ستی» متخصص بهداشت عمومی، در ساعات پایانی شب تمرکز مغز از کنترل و خودمهاری به سمت پاداش و لذت تغییر میکند. در این زمان، قشر تصمیمگیر مغز ضعیفتر عمل کرده و مراکز پاداش فعالتر میشوند؛ به همین دلیل، تمایل به خوراکیهای شیرین و پرانرژی افزایش مییابد.
در واقع مغز در پایان روز به دنبال منبعی سریع برای دریافت انرژی و احساس خوب فوری است و به همین دلیل کمتر پیش میآید که فرد در نیمهشب هوس سبزیجات یا سالاد کند.
کمبود خواب چگونه هوسهای غذایی را تشدید میکند؟
تحقیقات نشان میدهد کمخوابی یکی از مهمترین عوامل تشدید گرسنگی شبانه است. خواب ناکافی باعث افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی هورمون «گرلین» (هورمون گرسنگی) و کاهش هورمون «لپتین» (هورمون سیری) میشود. این عدم تعادل هورمونی باعث میشود فرد حتی پس از صرف شام نیز احساس سیری نکند و میل به خوردن در ساعات پایانی شب افزایش یابد.
اسکنهای مغزی چه میگویند؟
مطالعات تصویربرداری مغز نشان میدهد در شرایط کمبود خواب، واکنش مراکز پاداش مغز به غذاهای پرکالری تا ۳۰ درصد افزایش مییابد، در حالی که فعالیت قشر جلویی مغز، که مسئول کنترل و تصمیمگیری است، کاهش پیدا میکند. نتیجه این وضعیت، هوسهای قویتر و قدرت «نه گفتن» ضعیفتر است.
تأثیر غذا خوردن در ساعات پایانی شب بر سلامت
خوردن غذا در اواخر شب، بهویژه اگر به یک عادت تبدیل شود، با افزایش وزن، اختلالات متابولیکی، بالا رفتن قند خون ناشتا و کاهش کیفیت خواب عمیق ارتباط مستقیم دارد. این چرخه معیوب میتواند در بلندمدت سلامت عمومی بدن را تهدید کند.
راهکارهای علمی برای کنترل هوسهای شبانه
کارشناسان معتقدند برای کنترل هوسهای غذایی شبانه، بیش از اراده، به تنظیم ریتم زندگی نیاز است. برخی راهکارهای مؤثر عبارتاند از:
- زودتر خوابیدن و هماهنگسازی الگوی خواب با ریتم طبیعی بدن
- قطع استفاده از تلفن همراه و صفحهنمایشها حداقل ۶۰ دقیقه پیش از خواب
- مصرف شام متعادل حاوی پروتئین و فیبر کافی برای ایجاد احساس سیری پایدار
- کمنور کردن محیط در ساعات شب برای ارسال پیام «زمان استراحت» به مغز
بر اساس یافتههای علمی، هوسهای غذایی شبانه نشانه ضعف شخصیت نیستند، بلکه واکنشی طبیعی به ساعت زیستی بدناند. آنچه میتواند این هوسها را مهار کند، ایجاد زمانبندی بهتر و سبک زندگی هماهنگتر با ریتمهای طبیعی بدن است.
