به گزارش خبرواژه، پژوهشگران دانشگاه ماساچوست امهرست موفق به ساخت نسل جدیدی از واکسن ضد سرطان شده‌اند که در آزمایش‌های حیوانی توانسته است تا ۸۸ درصد از بروز تومورهای مهاجم در بدن موش‌ها جلوگیری کند. این واکسن که با فناوری نانوذره‌ای و با نام «ابر-آجویانت» (Super-Adjuvant NP) توسعه یافته، امید تازه‌ای برای مقابله با سرطان‌های مقاوم به درمان ایجاد کرده است.
تحولی نو در ایمنی‌درمانی سرطان
واکسن جدید با هدف آموزش سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی طراحی شده است. در واقع این واکسن همانند تمرین‌دهنده‌ای عمل می‌کند که سلول‌های ایمنی بدن را آماده مقابله با تومورهای خطرناک می‌سازد. پژوهشگران در این مطالعه با استفاده از نانوذرات چربی، دو ترکیب فعال‌کننده ایمنی (آجویانت) را به همراه آنتی‌ژن‌های تومور به بدن موش‌ها تزریق کردند. این ترکیب باعث فعال شدن سلول‌های دندریتیک و در نتیجه تحریک قوی سلول‌های T شد؛ فرآیندی که کلید اصلی نابودی تومور محسوب می‌شود.
نتایج چشمگیر آزمایش‌ها
بر اساس گزارش رسمی دانشگاه ماساچوست، در مرحله نخست آزمایش‌ها، موش‌هایی که واکسینه شدند در مقایسه با گروه کنترل، توانستند تا ۸۸ درصد از شکل‌گیری تومورهای سرطان پانکراس، ملانوما و پستان سه‌گانه منفی جلوگیری کنند. در گروه‌هایی که واکسن دریافت نکردند، تمامی موش‌ها در کمتر از ۳۵ روز دچار تومور شدند؛ اما موش‌های واکسینه‌شده بیش از ۲۵۰ روز بدون نشانه‌ای از سرطان زنده ماندند.
به‌گفته پروفسور پراهبانی آتوکورال، سرپرست تیم تحقیق، این واکسن می‌تواند «اولین گام برای طراحی واکسن‌های پیشگیرانه سرطان در انسان» باشد. او افزود: «اگر بتوانیم واکنشی مشابه در بدن انسان ایجاد کنیم، راه برای جلوگیری از برخی از کشنده‌ترین سرطان‌ها هموار می‌شود.»
کاربرد در انواع مختلف سرطان‌ها
این واکسن در مدل‌های حیوانی سه نوع سرطان متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است: سرطان پوست (ملانوما)، سرطان پانکراس و سرطان پستان سه‌گانه منفی. در هر سه مدل، کاهش قابل توجه رشد تومور و عدم گسترش سلول‌های سرطانی به اندام‌های دیگر مشاهده شده است. همچنین، موش‌های واکسینه‌شده در مقایسه با گروه کنترل، هیچ‌گونه متاستاز (انتشار سلول سرطانی در بدن) نشان ندادند.
چرا این واکسن ویژه است؟
نوآوری اصلی در این فناوری، توانایی ترکیب همزمان دو ماده محرک ایمنی در یک نانوذره است. پیش‌تر، استفاده از چند آجویانت به دلیل ناسازگاری مولکولی دشوار بود. اما در این پژوهش، محققان توانستند با طراحی دقیق نانوذرات، هر دو ماده را به شکل پایدار و هم‌افزا به سلول‌های ایمنی برسانند. این موضوع باعث فعال‌سازی همزمان ایمنی ذاتی و ایمنی تطبیقی شد و پاسخ دفاعی بدن را چندین برابر افزایش داد.
محدودیت‌ها و گام‌های بعدی
محققان هشدار داده‌اند که هنوز راه زیادی تا استفاده از این واکسن در انسان باقی مانده است. نتایج فعلی صرفاً در موش‌ها به دست آمده و نیازمند آزمایش‌های بالینی انسانی است تا ایمنی و اثربخشی آن تأیید شود. در عین حال، پژوهشگران در حال کار بر روی نسخه درمانی این واکسن هستند تا از آن برای درمان تومورهای موجود نیز استفاده شود.
امید به آینده‌ای بدون سرطان
این تحقیق در نشریه معتبر Cell Reports Medicine منتشر شده و توجه بسیاری از مراکز پژوهشی را به خود جلب کرده است. کارشناسان می‌گویند در صورت موفقیت این فناوری در انسان، می‌توان از آن برای پیشگیری از سرطان‌های سخت‌درمان مانند پانکراس، پستان، ریه و پوست استفاده کرد. این دستاورد گامی مهم در مسیر واکسن‌های ایمن‌درمانی و آینده‌ای عاری از سرطان به شمار می‌رود.
به گزارش خبرواژه، امید می‌رود با ادامه تحقیقات، روزی برسد که این نوع واکسن‌ها بتوانند ریشه سرطان را به‌طور کامل در انسان بخشکانند و به عنوان بخشی از واکسیناسیون عمومی برای افراد در معرض خطر بالا مورد استفاده قرار گیرند.
برای پیگیری تازه‌ترین دستاوردهای علمی و پزشکی، اخبار روز علم و سلامت را در سایت خبرواژه دنبال کنید.
