به گزارش خبرواژه، پژوهش‌های علوم اعصاب نشان می‌دهد که مغز انسان تمایل طبیعی دارد تا اتفاقات و گفته‌های منفی را بسیار طولانی‌تر از تجربیات مثبت در ذهن نگه دارد. این پدیده در علم روانشناسی با عنوان «سوگیری منفی» (Negativity Bias) شناخته می‌شود و علت آن به سازوکارهای بقا در مغز انسان بازمی‌گردد.
در دوران ابتدایی تکامل، مغز انسان برای بقا مجبور بود به تهدیدها و خطرها حساس‌تر باشد تا از اتفاقات خوشایند. همین ویژگی باعث شده است که حتی امروز، انتقاد یا توهین در بخش آمیگدالا (بخش مرتبط با احساسات و خطر) فعالیت الکتریکی بیشتری نسبت به تعریف و تمجید ایجاد کند. نتیجه آن است که فرد ممکن است یک جمله آزاردهنده را سال‌ها در حافظه خود نگه دارد، در حالی که تعریف‌های مکرر را خیلی زود فراموش کند.
پژوهش‌های علمی چه می‌گویند؟
بر اساس بررسی‌های اخیر در مجله‌های معتبر علمی مانند Psychology Today و ScienceDaily، واکنش مغز به محرک‌های منفی بسیار سریع‌تر و ماندگارتر از واکنش به محرک‌های مثبت است. محققان دانشگاه کالیفرنیا در یکی از مطالعات خود نشان دادند که هنگام مواجهه با توهین یا نقد تند، فعالیت نورون‌ها در مراکز احساس و حافظه مغز افزایش قابل‌توجهی دارد، اما در مواجهه با تعریف، این واکنش‌ها زودتر فروکش می‌کنند.
هرچند عدد دقیقی برای ماندگاری خاطره‌های منفی در مغز مشخص نشده است، اما شواهد نشان می‌دهد که اثر احساسی توهین ممکن است سال‌ها در حافظه باقی بماند. در مقابل، خاطره تعریف‌ها و لحظات مثبت معمولاً در مدت کوتاه‌تری از حافظه فعال پاک می‌شوند، مگر آنکه به‌طور مداوم تکرار شوند.
چرا مغز این تفاوت را ایجاد می‌کند؟
کارشناسان می‌گویند که این تفاوت، بخشی از سیستم دفاعی مغز است. مغز انسان با هدف محافظت از خود، تهدیدها و تجربیات ناخوشایند را با اولویت بالاتری پردازش می‌کند. از دید روانشناسی، این ویژگی می‌تواند توضیح دهد چرا حتی پس از گذشت سال‌ها، برخی جملات آزاردهنده یا تجربه‌های تلخ در ذهن زنده می‌مانند، در حالی که تعریف‌های دلگرم‌کننده به‌سرعت محو می‌شوند.
در نتیجه، اگرچه جمله معروفی که می‌گوید «مغز توهین را ۲۰ سال به خاطر می‌سپارد اما تعریف را در یک ماه فراموش می‌کند» به‌صورت علمی دقیق نیست، اما روح این گفته تا حد زیادی با یافته‌های علوم اعصاب هم‌خوانی دارد.
در پایان، روان‌شناسان توصیه می‌کنند که برای مقابله با اثرات منفی سوگیری ذهنی، باید با تمرین‌های ذهن‌آگاهی، تمرکز بر لحظات مثبت و تکرار تعریف‌های واقعی و صادقانه، مسیر مغز را برای نگه‌داری احساسات مثبت تقویت کرد.
🔗 برای خواندن تازه‌ترین یافته‌های علمی درباره عملکرد مغز و حافظه، به وب‌سایت رسمی خبرواژه مراجعه کنید.
