به گزارش خبرواژه، کارشناسان هشدار میدهند ایران در یکی از بحرانیترین دورههای کمآبی چند دهه اخیر قرار دارد؛ بحرانی که برخی آن را همسنگ فروپاشی تمدنهای باستانی میدانند. همانطور که خشکسالی نقشی تعیینکننده در نابودی تمدنهایی چون اکدیها، مایاها و دودمان تانگ داشت، اکنون ایران نیز با تهدیدی مشابه مواجه است.
کاهش بیسابقه ذخایر آب تهران
گزارش جدید مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی بر پایه تصاویر ماهوارهای نشان میدهد چهار مخزن از پنج منبع اصلی تأمین آب تهران طی ماههای ژوئن تا نوامبر با کاهش شدید روبهرو شدهاند؛ دو مخزن بیش از ۷۰ درصد و دو مخزن دیگر به ترتیب ۲۸ و ۲۰ درصد کوچک شدهاند. این کاهش فراتر از الگوهای طبیعی فصلی است و به گفته تحلیلگران، «تهران در حال از دست دادن آب شیرین مورد نیاز خود است».
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، نیز یک ماه پیش هشدار داد در صورت ادامه خشکسالی و کمبود بارش، «احتمال تخلیه پایتخت» دور از ذهن نیست.
مشهد در آستانه بیآبی
بحران تنها مختص تهران نیست. مشهد با چهار میلیون نفر جمعیت، اکنون کمتر از سه درصد ذخیره آب قابل استفاده دارد. ادامه خشکسالی ششساله، امید به بارش نجاتبخش را کمرنگتر کرده و نگرانیها را افزایش داده است.
ریشههای بحران؛ از سدسازی تا یارانهها
مطالعات انجامشده مجموعهای از عوامل انسانی را مسئول تشدید بحران آب ایران میداند: سدسازیهای گسترده، کشاورزی پرمصرف و غیربهینه، حفر بیرویه چاههای غیرمجاز، کاهش پوشش گیاهی، توسعه شهری بیبرنامه و مصرفگرایی ناشی از یارانههای انرژی و آب. فرسودگی شبکه انتقال نیز سبب هدررفت قابل توجه آب شده است.
این مشکلات در شرایط بارش نرمال کمتر دیده میشدند، اما اکنون با تشدید تغییرات اقلیمی، سرعت تبخیر و کاهش آبخوانها افزایش یافته و مدیریت ناکارآمد بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است.
خشکسالی جهانی و خطرات زنجیرهای
پژوهشی در دانشگاه پوسان کره جنوبی نشان میدهد گرمایش جهانی احتمال وقوع خشکسالیهای چندساله را در بسیاری مناطق افزایش داده است. به گفته وچیا پی. راویناندراسانا، نویسنده اصلی پژوهش: «بدون مدیریت پایدار آب، صدها میلیون نفر با کمبود بیسابقه مواجه خواهند شد.»
پروپابلیکا نیز هشدار داده است که حرکت جهان به سوی خشکی بیشتر «تقریباً غیرقابل بازگشت» شده و در صورت تداوم، پیامدهایی زنجیرهای برای ثبات جهانی به همراه خواهد داشت.
ایران؛ نخستین آزمون بزرگ در عصر کمآبی
ایران یکی از نخستین کشورهایی است که در دوران مدرن با چنین آزمون تاریخی روبهرو میشود. آیا تمدنهای امروزی مانند گذشتگان در برابر بحران آب تسلیم خواهند شد یا با اصلاحات بنیادین مسیر تازهای میسازند؟ کارشناسان معتقدند «دعا کافی نیست» و تنها راه، اصلاح ساختار مدیریت آب در کشور است.
برای مطالعه آخرین گزارشها و تحلیلهای بحران آب، به خبرواژه مراجعه کنید.
