به گزارش خبرواژه، فعالیت دوبارهٔ کوه آتشفشانی تفتان در استان سیستان و بلوچستان ایران، که حدوداً ۷۱۰ هزار سال از آخرین فوران آن می‌گذرد، محققان را به بازبینی وضعیت خطر در منطقه واداشته است.
شواهد نوین—بلند شدن سطح زمین و افزایش فشار زیر سطحی
مطالعه‌ای جدید که در ژورنال Geophysical Research Letters منتشر شده، نشان می‌دهد که سطح زمین در اطراف قلهٔ تفتان بین ژوئیهٔ ۲۰۲۳ تا مهٔ ۲۰۲۴ بالغ بر نُه سانتی‌متر بلند شده است؛ این حرکت سطحی نشانی از تجمع گازهای زیرسطحی یا حرکت ماگما در اعماق نسبتاً کم دارد.
به گفتهٔ دومین نویسندهٔ این تحقیق، “Our findings reveal that Taftan is more active than previously recognized.” افزون بر این، انتشار گازهایی همچون دی‌اکسید گوگرد و هیدروژن فلوراید از دهانه‌های نابهنجار در سال ۲۰۲۴ نیز مشاهده شده است که نشان‌دهندهٔ تغییر شرایط هیدروترمال است.
وضعیت تاریخی کوه تفتان و بازتعریف آن از «منقرض» به «خفته»
کوه تفتان، که در استان سیستان و بلوچستان واقع است و ارتفاع آن در حدود ۴۰۰۰ متر برآورد می‌شود، پیش‌تر به عنوان یک آتشفشان منقرض در نظر گرفته می‌شد چرا که هیچ اثری از فوران در عصر هولوسن (۱۱٬۷۰۰ سال گذشته) برای آن ثبت نشده بود. اما داده‌های جدید این فرضیه را به چالش کشیده‌اند و آن را «خفته» به جای «منقرض» معرفی کرده‌اند.
پیامدها برای منطقهٔ پیرامون و ضرورت پایش ویژه
با توجه به موقعیت تفتان بر روی کمربند آتشفشانی «مکران» و نزدیکی آن به مراکز جمعیتی مانند شهرِ خاش، گزارشگران می‌گویند یک فوران احتمالی می‌تواند پیامدهایی نظیر بارش خاکستر، آلودگی آب‌های زیرزمینی، و خسارت به زیرساخت‌ها به همراه داشته باشد.
محققان تأکید کرده‌اند که اگرچه در حال حاضر «هیچ نشانهٔ فوران قریب‌الوقوع» دیده نمی‌شود، اما اکنون بهترین زمان برای تجهیز ایستگاه‌های پایش، نصب شبکه‌های لرزه‌نگاری، و تدوین برنامه‌های واکنش سریع است. «This study doesn’t aim to produce panic … It’s a wake-up call to the authorities in the region in Iran to designate some resources to look at this.» گفتهٔ یکی از پژوهشگران است.
جمع‌بندی و توصیه‌ها
فعال شدن مجدد کوه تفتان پس از حدود ۷۱۰ هزار سال، زنگ خطری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. هرچند احتمال فوران آن فوری نیست، اما ظهور علائم غیرعادی زیرسطحی نشان می‌دهد که شرایط ایستا نبوده و ممکن است در آینده تهدیدآمیز شود. این موضوع هم برای سیاست‌گذاران محلی و ملی در ایران و هم برای جامعهٔ بین‌المللی علوم زمین، یادآور اهمیت پایش تکتونیک و آتشفشانی در مناطق کمتر دیده‌شده است.
🔍 اگر شما در استان‌های جنوبی ایران زندگی می‌کنید یا در برنامهٔ بازدید از کوه تفتان یا نواحی مجاور هستید، پیشنهاد می‌شود با خبرهای ما دنبال کنید ونجات وضرورات لازم انجام دهید ، از توقف در اطراف دهانه خودداری کنید و برای انتشار رسمی هشدارها آماده باشید.
