پژوهشگران در آزمایشگاه‌های پیشرفته موفق شده‌اند رابط‌های مغز-کامپیوتر (BCI) را با هوش مصنوعی ترکیب کنند تا بتوانند فعالیت‌های مغزی ناشی از تلاش برای صحبت کردن را به صدای قابل شنیدن تبدیل نمایند؛ اما آیا این فناوری هم‌اکنون برای بیماران فلج مغزی امکان «ارتباط صوتی کامل» را فراهم کرده است؟ به گزارش خبرواژه، بررسی‌های جدید نشان می‌دهند که هنوز تا تحقق کامل این وعده فاصله داریم.
پیشینه فناوری رابط مغز-کامپیوتر و صحبت
یکی از پژوهش‌های مهم در این حوزه، پروژه‌ای در University of California, San Francisco و University of California, Berkeley است که توانستند فعالیت مغزی بیمارانی را که سال‌ها قادر به سخن گفتن نبودند، با نشستن الکترودها روی سطح مغز ثبت کنند و سپس با الگوریتم‌های هوش مصنوعی، تلاش‌های آنان برای صحبت کردن را به صدای قابل شنیدن تبدیل نمایند.
در این تحقیق، برای نمونه یک زن ۴۷ ساله که پس از سکته امکان صحبت را از دست داده بود، مورد بررسی قرار گرفت؛ سیستم توانست با دقت بسیار بالا (بیش از ۹۹٪) و تأخیر کمتر از ۸۰ میلی‌ثانیه، کلماتی را از فعالیت مغزی او بیرون بکشد.
وضعیت فعلی در بیماران فلج مغزی: واقعیت چیست؟
گرچه نتایج اولیه امیدوارکننده هستند، اما باید توجه داشت که:
- اکثر مطالعات عمدتاً روی بیماران با فلج گفتاری ناشی از سکته یا بیماری‌های عصبی مانند Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) انجام شده‌اند، نه دقیقاً «فلج مغزی» در معنی رایج آن.
- در بسیاری از پژوهش‌ها، کلمات محدود یا واژگان کوچک مدنظر بوده‌اند و هنوز به توان «سخنرانی آزاد و طبیعی» نرسیده‌اند. به‌عنوان نمونه، در پژوهشی ۲۰۲۳ در نشریه Nature، رابط توانست با واژگان بزرگ ارتباط برقرار کند ولی تأکید شده بود که هنوز «سیستم کامل بالینی» نیست.
- تحقیقات مشخصی که دقیقاً نشان دهد بیماران فلج مغزی (Cerebral Palsy) با این فناوری «ارتباط صوتی کامل» پیدا کرده‌اند منتشر نشده است — بنابراین ادعای تصویر ارسالی که «امکان ارتباط صوتی کامل را برای افراد مبتلا به فلج مغزی فراهم می‌کند» فاقد پشتیبانی کامل از داده‌های علمی است.
چرا ادعا نباید بدون احتیاط منتشر شود؟
اولاً، زمینه علمی هنوز در حال توسعه است و بسیاری از آزمایش‌ها به مرحله «عملیاتی شدن عمومی» نرسیده‌اند. ثانیاً، اصطلاح «فلج مغزی» در محافل پزشکی گسترده است و شامل طیف‌های مختلفی می‌شود که هر کدام از نظر آسیب مغزی، حرکت، گفتار و سایر توانایی‌ها وضعیت متفاوتی دارند. سوم اینکه، رساندن فناوری از آزمایشگاه به کاربرد بالینی برای همه بیماران، مسیر طولانی و پرچالش دارد — از لحاظ اخلاقی، فنی و هزینه‌ای.
جمع‌بندی
در نتیجه، اگرچه فناوری رابط مغز-کامپیوتر در ترکیب با هوش مصنوعی پیشرفت چشمگیری داشته و امیدبخش است، اما ادعای اینکه «برای بیماران فلج مغزی ارتباط صوتی کامل را فراهم کرده است» هنوز به‌صورت علمی و مستند تأیید نشده است. بنابراین انتشار چنین خبری بدون توضیحات دقیق امکان ایجاد انتظار غیرواقعی را دارد.
اگر تمایل دارید، می‌توانم لینک به پژوهش‌های دقیق‌تر، جدول زمانی ورود این فناوری به بازار و وضعیت مطالعات بالینی را نیز برایتان آماده کنم.
